بازرسی جوش چیست؟
بازرسی جوش به عملیاتی گفته می شود که به منظور کنترل کیفیت فرایندهای جوشکاری و قطعات جوش داده شده اجرا می شوند. یکی از مهم ترین دلایل بازرسی جوش، تعیین کیفیت جوش و اتصالات جوشکاری شده برای کاربرد مورد نظر است. این ارزیابی توسط کدها و استانداردهایی انجام می شود که برای فرایندهای طراحی، ساخت و اجرا توسعه داده شده اند. در این رابطه صنایع مختلف استانداردهای گوناگونی دارند که بسته به کاربرد قطعه باید استاندارد متناسب آن را انتخاب نمود.
اتصالات جوش داده شده در یک اسکلت یا سازه (نظیر پل ، مخازن تحت فشار و …) باید قابلیت تحمل تنش هایی که به صورت استاتیکی یا دینامیکی به آن ها اعمال می شود را داشته باشند. این موضوع ارتباط تنگاتنگی با کیفیت اتصال دارد. اینجاست که اهمیت بازرسی جوش در بحث کنترل کیفی مطرح می گردد. برای حصول اطمینان از کیفیت جوش و مطابقت آن با خواسته استانداردها، باید کلیه عوامل جوشکاری مورد بازرسی قرار گیرند.
یک بازرس جوش بایستی چه شرایطی داشته باشد؟
یک بازرس جوش باید دارای شرایطی باشد که احراز آن ها برای شروع و ادامه کار ضروریست. از مهم ترین خصوصیات یک بازرس جوش ماهر می توان موارد زیر را نام برد:
- آشنایی کامل با نقشه های مهندسی و توانایی درک علائم، اصطلاحات و استانداردهای بین المللی بازرسی جوش
- داشتن اطلاعات کافی از متالورژی جوش و توانایی تجزیه و تحلیل مسائل مهندسی جوش
- تجربه کافی در بازرسی و شناخت تمامی عیوب جوش و روش های پیشگیری از آن ها
- علاقه به حضور موثر در تمامی مراحل پروژه و توانایی تدوین گزارشات کنترل کیفیت
یک بازرس جوش چه وظایفی دارد؟
در صنایع مختلف علاوه بر شرایط، وظایف زیر نیز برای بازرسین جوش تعریف گردیده است:
- ارزیابی صلاحیت جوشکاران و اپراتورهای جوشکاری
- بررسی به کار گرفته شدن دستورالعمل جوشکاری تایید شده و آماده سازی اتصال جوش
- بررسی نحوه انبار کردن فلز پرکننده و دیگر مواد مصرفی در جوش
- تحلیل ترکیبات شیمیایی و خواص مکانیکی، از روی گزارشات و مستندات طبق نیازمندی های معین شده
- کنترل سفارش خرید به منظور حصول اطمینان از درستی تعیین مواد جوشکاری و مواد مصرفی
- تفسیر نقشه های جوشکاری و مشخصات آن ها
- نگهداری سوابق و تهیه و تنظیم گزارش بازرسی جوش
بازرسی جوش شامل چه مراحلی می شود؟
برای ساختن یک سازه که دارای اتصالات جوشی است، بازرسی در سه مرحله انجام می شود که عبارتند از:
* بازرسی قبل از جوشکاری
* هنگام جوشکاری
* بعد از جوشکاری
بازرسی قبل از جوشکاری
در ابتدای بازرسی جوش باید از کیفیت مورد نظر کار و میزان حساسیت سازه اطلاع حاصل کرد. به طور قطع یک بازرس در شروع جوشکاری یک سازه فلزی، بایستی موقعیت سازه را مورد بررسی قرار دهد. تعداد طبقات اسکلت فلزی، نحوه اتصالات، ضخامت ورق ها، موقعیت جغرافیایی و تجهیزات کارگاهی نیز از مواردی است که بایستی مورد بررسی قرار گیرند.
در اکثر موارد می توان از استانداردهای بین المللی، برداشت های ابعادی متناسب با کار اقتباس کرد و به کار گرفت.
مهم ترین خصوصیات ابعادی که قبل از جوشکاری باید به طور دقیق مورد نظر قرار گیرند عبارتند از:
زاویه شیار (Groove Angle)
دهانه ریشه (Root Opening)
ترازبندی اتصال (Joint Alignment)
پشت بند (Backing)
سپس نوبت به تحلیل و انتخاب روش جوشکاری می رسد. به طور کلی در اسکلت های فلزی عمدتا از روش های الکترود دستی، جوشکاری زیر پودری و به ندرت در مواردی از جوشکاری با گاز محافظ استفاده می شود. در این راستا انتخاب و بازرسی مواد مصرفی، تجهیزات جوشکاری، برشکاری و عملیات حرارتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
در نهایت نیز یک بازرس می تواند دستورالعمل جوشکاری WPS مربوط به سازه فلزی مورد نظر را تدوین و تهیه کند؛ یا این که دستورالعمل جوشکاری در ابتدا توسط یک مهندس جوش تدوین و تایید شده باشد و بازرس با در دست داشتن دستورالعمل مربوطه تمامی بندهای دستورالعمل را در ابتدای شروع کار به اپراتور و کارشناسان پروژه توضیح داده و سپس مطابق آن کنترل های لازم را اعمال نماید.
در یک دستورالعمل جوشکاری باید موارد زیر به طور دقیق مشخص شود:
نوع فرآیند جوشکاری، نوع و ضخامت مواد مصرفی، نوع و قطر الکترود مصرفی، مشخصات الکتریکی دستگاه جوش و اتصال الکترود، ترتیب جوشکاری، نحوه تکنیک جوشکاری، عملیات حرارتی پیش گرم و یا پس گرم کردن.
بازرسی حین جوش
طبیعتا یک بازرس جوش باید به فرایند های مختلف جوشکاری صنعتی واقف باشد. چرا که اطلاع از جزئیات این فرایندها کمک شایانی در بازرسی جوش است تا از هرگونه اتفاقی که سبب کاهش کیفیت اتصال شود جلوگیری شود.
مهم ترین فرایند های جوشکاری که بازرسین باید با آن ها آشنایی داشته باشند عبارتند از:
فرایند جوشکاری با استفاده از شعله (OFW)
فرایند جوشکاری قوس الکتریکی بر روی الکترود پوشش دار (SMAW)
فرایند جوشکاری قوس الکتریکی بر روی الکترود غیرمصرفی با محافظت گاز (GTAW)
فرایند جوشکاری قوس الکتریکی بر روی سیم جوش مصرفی در زیر پودر (SAW)
فرایند جوشکاری مقاومتی (RW)
فرایند جوشکاری قوس الکتریکی بر روی سیم جوش توپر مصرفی با محافظت گاز (GMAW)
فرایند جوشکاری قوس الکتریکی بر روی سیم جوش توخالی مصرفی با محافظت گاز (FCAW)
به طور کلی جوشکاری در شرایط زیر مجاز نیست:
- وقتی که درجه حرارت محیط کار کمتر از ۱۸ درجه سانتیگراد باشد.
- وقتی که درجه حرارت فلز پایه کمتر از صفر باشد.
- وقتی که سطح کار مرطوب یا در معرض بارش باران یا برف باشد.
- وقتی که کار در معرض وزش باد با سرعت زیاد است.
- وقتی که پرسنل جوشکاری تحت شرایط غیر متعادل و سخت هستند.
بازرسی بعد از جوشکاری
آزمایشات و بازرسی های اتصالات جوش داده شده را می توان به دو گروه مخرب و غیر مخرب تقسیم کرد. در آزمون های مخرب کنترل کیفیت اتصال با تخریب قطعه همراه است اما در آزمون های غیر مخرب آسیبی به قطعه نمی رسد. تمامی آزمون های مذکور در مقاله آزمون های مخرب، برای کنترل کیفیت جوش نیز استفاده می شوند.
مهم ترین آزمون های غیر مخرب که پیش از این نیز در این سایت به طور کامل بررسی شده اند عبارتند از:
بازرسی چشمی (VT)
بازرسی مایع نافذ (PT)
بازرسی ذرات مغناطیسی (MT)
بازرسی التراسونیک (UT)
تست رادیوگرافی (RT)
تست جریان گردابی (ET)
در این مرحله مهم ترین عیوب جوش که باید شناسایی شوند شامل ترک، تخلخل، روی هم افتادگی، نفوذ ناقص، ذوب ناقص، ناخالصی سرباره و گرده جوش اضافی است. حال با توجه به استاندارد و سطح بازرسی مورد نظر امکان ادامه کار یا بازگشت قطعه بررسی می شود. تحلیل علل رخ دادن این عیوب و اعمال پیشگیری های بعدی به منظور جلوگیری نیز از وظایف بازرس جوش است.
آزمایش ابعاد پایانی جوش نیز باید انجام شود چرا که همواره انقباض فلز جوش سبب تغییرات حجمی اتصال می شود و اگر کیفیت ابعادی مناسب نباشد می تواند خطرات جبران ناپذیری به بار بیاورد.
با استناد به مباحث بررسی شده در این مقاله، در نتیجه در تمام فعالیت های مهندسی، به منظور آگاهی از کیفیت جوش، بازرسی جوش حیاتی است. این عملیات با استفاده از استانداردهای مرتبط برای هر صنعت و توسط بازرسان جوش در تمامی مراحل اجرا می شود. با اجرای صحیح بازرسی جوش می توان عیوب و مشکلات ایجاد شده در فرایند جوشکاری را به حداقل رسانده و هزینه های اضافی را به میزان زیادی کاهش داد.
شرکت آکام مفتخر است به شما همراهان گرامی اعلام نماید تمامی مراحل بازرسی جوش را با شیوه دسترسی با طناب با دقت، مهارت و استفاده از متخصصین مجرب انجام می دهد.
لطفا برای دریافت مشاوره و سفارش خدمات با شماره 67146-021 تماس حاصل فرمایید.